27.6.2013   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 176/1

(1)

W oświadczeniu grupy G-20 z dnia 2 kwietnia 2009 r. w sprawie wzmocnienia systemu finansowego wezwano do podjęcia spójnych działań na poziomie międzynarodowym mających na celu zwiększenie przejrzystości, odpowiedzialności i wzmocnienie regulacji poprzez poprawę pod względem ilościowym i jakościowym kapitału w ramach systemu bankowego, gdy tylko ożywienie gospodarcze stanie się faktem. W oświadczeniu tym wezwano również do wprowadzenia środków uzupełniających nieopartych na ryzyku, aby ograniczyć narastanie dźwigni finansowej w systemie bankowym, a także do opracowania ram na rzecz solidniejszych zabezpieczeń przed utratą płynności. W odpowiedzi na mandat udzielony przez grupę G-20, we wrześniu 2009 r. grupa prezesów banków centralnych i szefów nadzoru (Group of Central Bank Governors and Heads of Supervision, GHOS) uzgodniła szereg środków mających na celu wzmocnienie regulacji sektora bankowego. Środki te zostały zatwierdzone przez przywódców grupy G-20 na szczycie w Pittsburghu w dniach 24–25 września 2009 r., a następnie sprecyzowane w grudniu 2009 r. W lipcu i we wrześniu 2010 r. GHOS wydała dwa kolejne oświadczenia w sprawie konstrukcji i kalibracji tych nowych środków, a w grudniu 2010 r. Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego opublikował ostateczną wersję środków, zwanych regulacjami Bazylea III.

(2)

Grupa wysokiego szczebla ds. nadzoru finansowego w UE pod przewodnictwem Jacques’a de Larosière’a („grupa de Larosière’a”) wezwała Unię do opracowania bardziej zharmonizowanego zbioru regulacji finansowych. W kontekście przyszłej europejskiej struktury nadzoru Rada Europejska na posiedzeniu w dniach 18–19 czerwca 2009 r. również podkreśliła potrzebę ustanowienia europejskiego jednolitego zbioru przepisów mającego zastosowanie do wszystkich instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych w ramach rynku wewnętrznego.

(3)

Zgodnie ze sprawozdaniem grupy de Larosière’a z dnia 25 lutego 2009 r. („sprawozdanie de Larosière’a”) „państwo członkowskie powinno mieć możliwość przyjęcia bardziej rygorystycznych krajowych środków regulacyjnych, które uzna za odpowiednie w swoim przypadku do celów ochrony stabilności finansowej, pod warunkiem że środki te są zgodne z zasadami rynku wewnętrznego i uzgodnionymi minimalnymi podstawowymi standardami”.

(4)

Dyrektywę 2006/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe (3) oraz dyrektywę 2006/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie adekwatności kapitałowej firm inwestycyjnych i instytucji kredytowych (4) kilkakrotnie w istotny sposób zmieniono. Wiele przepisów dyrektyw 2006/48/WE i 2006/49/WE ma zastosowanie zarówno do instytucji kredytowych, jak i firm inwestycyjnych. W celu zapewnienia przejrzystości tych przepisów oraz ich spójnego stosowania należy je scalić w ramach mających zastosowanie zarówno do instytucji kredytowych jak i firm inwestycyjnych nowych aktów ustawodawczych czyli niniejszego rozporządzenia oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia … (5). Aby zapewnić większą czytelność, przepisy załączników do dyrektyw 2006/48/WE i 2006/49/WE należy włączyć do części normatywnej dyrektywy 2013/36/UE oraz niniejszego rozporządzenia.

(5)

Niniejsze rozporządzenie oraz dyrektywa 2013/36/UE powinny łącznie stanowić ramy prawne regulujące warunki dopuszczenia instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (zwanych dalej łącznie „instytucjami”) do działalności, ramy nadzoru nad nimi oraz obowiązujące je normy ostrożnościowe. Niniejsze rozporządzenie należy zatem interpretować łącznie ze wspomnianą dyrektywą.

(6)

Dyrektywa 2013/36/UE, której podstawą jest art. 53 ust. 1 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), powinna między innymi zawierać przepisy dotyczące warunków dopuszczenia instytucji do działalności, zasady zarządzania nimi oraz ramy nadzoru nad tymi instytucjami i firmami, takie jak przepisy regulujące udzielanie zezwoleń na prowadzenie działalności, nabywanie znacznych pakietów akcji, korzystanie ze swobody przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia usług, uprawnienia właściwych organów państwa członkowskiego pochodzenia i przyjmującego państwa członkowskiego w tym względzie, a także przepisy regulujące poziom kapitału założycielskiego i przegląd nadzorczy dotyczący instytucji.

(7)

Niniejsze rozporządzenie powinno między innymi zawierać wymogi ostrożnościowe dla instytucji ściśle dotyczące funkcjonowania rynków usług bankowych i finansowych oraz służące zapewnieniu stabilności finansowej podmiotów gospodarczych na tych rynkach, a także wysokiego poziomu ochrony inwestorów i deponentów. Niniejsze rozporządzenie ma w decydującym stopniu przyczynić się do sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego i z tego też względu jego podstawą powinny być postanowienia art. 114 TFUE, zgodnie z interpretacją odpowiadającą spójnemu orzecznictwu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

(8)

Dyrektywy 2006/48/WE i 2006/49/WE, mimo że zapewniły pewien stopień harmonizacji przepisów państw członkowskich w obszarze nadzoru ostrożnościowego, zawierają dużą liczbę wariantów i możliwości dla państw członkowskich pod względem przyjmowania bardziej rygorystycznych przepisów w porównaniu z przepisami określonymi w tych dyrektywach. W rezultacie między przepisami krajowymi występują rozbieżności, które mogą utrudniać transgraniczne świadczenie usług i szkodzić swobodzie przedsiębiorczości, a w związku z tym tworzyć przeszkody dla sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego.

(9)

Z uwagi na pewność prawa oraz potrzebę zapewnienia równych warunków działania w Unii jednolity zestaw regulacji dla wszystkich uczestników rynku jest jednym z kluczowych elementów dla funkcjonowania rynku wewnętrznego. Aby unikać zakłóceń rynkowych i arbitrażu regulacyjnego, minimalne wymogi ostrożnościowe powinny zatem zapewniać maksymalną harmonizację. W rezultacie okresy przejściowe przewidziane w niniejszym rozporządzeniu mają kluczowe znaczenie dla jego sprawnego wdrożenia i unikania niepewności na rynkach.

(10)

Mając na uwadze prace grupy ds. wdrażania standardów działającej w ramach Bazylejskiego Komitetu Nadzoru Bankowego, polegające na monitorowaniu i analizowaniu wdrażania przez kraje członkowskie regulacji Bazylea III, Komisja powinna na bieżąco, a co najmniej po publikacji każdego kolejnego sprawozdania z postępów sporządzonego przez Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego, przedstawiać zaktualizowane sprawozdania na temat wdrożenia i przyjęcia na szczeblu krajowym regulacji Bazylea III w innych głównych jurysdykcjach; sprawozdania te powinny obejmować ocenę zgodności przepisów lub regulacji innych krajów z międzynarodowymi standardami minimalnymi w celu wykrycia różnic, które mogłyby wzbudzać wątpliwości co do równych warunków działania.

(11)

Aby wyeliminować bariery handlowe i zakłócenia konkurencji wynikające z rozbieżności między przepisami krajowymi oraz zapobiec dalszemu powstawaniu możliwych barier handlowych i znaczących zakłóceń konkurencji, konieczne jest zatem przyjęcie rozporządzenia ustanawiającego jednolite przepisy mające zastosowanie we wszystkich państwach członkowskich.

(12)

Ujęcie wymogów ostrożnościowych w formie rozporządzenia zapewniłoby ich bezpośrednie stosowanie. To z kolei zapewniłoby jednolite warunki poprzez zapobieżenie przyjmowaniu rozbieżnych wymogów krajowych w wyniku transpozycji dyrektywy. Zgodnie z niniejszym rozporządzeniem wszystkie instytucje, które niniejsze rozporządzenie definiuje jako takie, stosowałyby identyczne przepisy w całej Unii, co zwiększyłoby również zaufanie do stabilności instytucji, zwłaszcza w okresie występowania warunków skrajnych. Rozporządzenie uprościłoby również złożone przepisy prawne i obniżyło koszty przestrzegania przepisów, szczególnie dla instytucji działających w kontekście transgranicznym; przyczyniłoby się także do wyeliminowania zakłóceń konkurencji. W odniesieniu do specyfiki rynków nieruchomości charakteryzujących się zmiennością uwarunkowań ekonomicznych oraz różnicami w systemach prawnych poszczególnych państw członkowskich, regionów lub obszarów właściwym organom należy zezwolić na przypisywanie wyższych wag ryzyka lub na stosowanie bardziej rygorystycznych kryteriów – w oparciu o doświadczenia związane z przypadkami niewykonania zobowiązań i prognozowane zmiany sytuacji rynkowej – w stosunku do ekspozycji zabezpieczonych hipotekami na nieruchomościach w określonych obszarach.

(13)

W kwestiach nieobjętych niniejszym rozporządzeniem, takich jak w kwestii dynamicznego ustalania rezerw, przepisów dotyczących krajowych systemów obligacji zabezpieczonych, niezwiązanych z ujmowaniem obligacji zabezpieczonych na mocy zasad ustanowionych niniejszym rozporządzeniem, nabywania i posiadania udziałów kapitałowych zarówno w sektorze finansowym, jak i niefinansowym do celów niezwiązanych z wymogami ostrożnościowymi określonymi w niniejszym rozporządzeniu, właściwe organy lub państwa członkowskie powinny mieć możliwość wprowadzania przepisów krajowych, pod warunkiem że przepisy te będą zgodne z niniejszym rozporządzeniem.

(14)

Do najważniejszych zaleceń przedstawionych w sprawozdaniu de Larosière’a i następnie wdrożonych w Unii należało ustanowienie jednolitego zbioru przepisów oraz europejskich ram nadzoru makroostrożnościowego, przy czym oba te elementy mają razem służyć zapewnieniu stabilności finansowej. Jednolity zbiór przepisów zapewnia solidne i ujednolicone ramy regulacyjne ułatwiające funkcjonowanie rynku wewnętrznego oraz wyklucza arbitraż regulacyjny. W ramach rynku wewnętrznego usług finansowych ryzyka makroostrożnościowe mogą się jednak różnić na wiele sposobów, z uwzględnieniem specyfiki poszczególnych krajów, w związku z którą można na przykład zauważyć różnice w strukturze i rozmiarach sektora bankowego w porównaniu z szerzej pojętą gospodarką i cyklem kredytowym.

(15)

Do niniejszego rozporządzenia oraz dyrektywy 2013/36/UE wprowadzono pewne narzędzia służące zapobieganiu powstawaniu ryzyk makroostrożnościowych i systemowych oraz ich ograniczaniu przy zapewnieniu elastyczności i jednoczesnym zapewnieniu, by stosowanie tych narzędzi podlegało odpowiedniej kontroli, tak aby nie szkodzić funkcjonowaniu rynku wewnętrznego, a także przy zapewnieniu przejrzystego i spójnego korzystania z tych narzędzi.

(16)

Oprócz narzędzia, jakim jest bufor ryzyka systemowego, zawarty w dyrektywie 2013/36/UE, jeżeli ryzyka makroostrożnościowe lub ryzyka systemowe dotyczą danego państwa członkowskiego, właściwe lub wyznaczone organy danego państwa członkowskiego powinny mieć możliwość zareagowania na te ryzyka, z wykorzystaniem pewnych szczególnych krajowych środków makroostrożnościowych, gdyby zostało to uznane za skuteczniejszy sposób eliminowania tych ryzyk. Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego (ERRS) ustanowiona rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1092/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. (6) i Europejski Urząd Nadzoru (Europejski Urząd Nadzoru Bankowego) (EUNB) ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. (7) powinny mieć możliwość przedstawienia swoich opinii na temat tego, czy spełnione są warunki uzasadniające zastosowanie takich krajowych środków makroostrożnościowych; powinien również istnieć unijny mechanizm uniemożliwiający dalsze stosowanie takich środków krajowych w sytuacji, gdy istnieją bardzo mocne dowody na to, że odnośne warunki nie zostały spełnione. Chociaż niniejsze rozporządzenie ustanawia jednolite zasady mikroostrożnościowe dla instytucji, to państwa członkowskie zachowują przewodnią rolę w nadzorze makroostrożnościowym z uwagi na swoją fachową wiedzę i aktualne zadania odnośnie do stabilności finansowej. W tym konkretnym przypadku, jako że decyzja o przyjęciu wszelkich krajowych środków makroostrożnościowych obejmuje pewne oceny dotyczące ryzyk, które ostatecznie mogą mieć wpływ na sytuację makroekonomiczną, fiskalną i budżetową odnośnego państwa członkowskiego, konieczne jest powierzenie – zgodnie z art. 291 TFUE – Radzie, stanowiącej na wniosek Komisji, uprawnienia do odrzucenia proponowanych krajowych środków makroostrożnościowych.

(17)

W przypadku gdy Komisja przedłoży Radzie wniosek w sprawie odrzucenia krajowych środków makroostrożnościowych, Rada powinna bezzwłocznie przeanalizować ten wniosek i podjąć decyzję o odrzuceniu lub utrzymaniu środków krajowych; głosowanie można by przeprowadzić zgodnie z regulaminem wewnętrznym Rady (8) na wniosek państwa członkowskiego lub Komisji. Zgodnie z art. 296 TFUE Rada powinna uzasadnić swoją decyzję w odniesieniu do warunków przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu i dotyczących jej interwencji. Z uwagi na znaczenie ryzyka makroostrożnościowego i systemowego dla rynku finansowego danego państwa członkowskiego, a tym samym na konieczność szybkiej reakcji, termin podjęcia takiej decyzji przez Radę powinien wynosić jeden miesiąc. Jeżeli – po dogłębnym przeanalizowaniu wniosku Komisji w sprawie odrzucenia proponowanego środka krajowego – Rada dojdzie do wniosku, że określone w niniejszym rozporządzeniu warunki niezbędne do odrzucenia krajowych środków nie zostały spełnione, zawsze powinna przedstawić jasne i jednoznaczne uzasadnienie.

(18)

Do czasu harmonizacji wymogów dotyczących płynności w 2015 r. i harmonizacji wskaźnika dźwigni w 2018 r. państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania takich środków w sposób, jaki uznają za stosowny, w tym poprzez ograniczanie ryzyka makroostrożnościowego lub systemowego w danym państwie członkowskim.

(19)

Powinna istnieć możliwość stosowania buforów ryzyka systemowego lub indywidualnych środków przyjmowanych przez państwa członkowskie w celu zaradzenia ryzykom systemowym dotyczącym tych państw członkowskich do sektora bankowego ogólnie lub do jednego lub większej liczby podzbiorów tego sektora, oznaczających podzbiory instytucji, które charakteryzują się podobnymi profilami ryzyka w swojej działalności gospodarczej, lub do ekspozycji wobec jednego lub kilku krajowych sektorów gospodarczych lub geograficznych w całym sektorze bankowym.

(20)

Jeżeli wyznaczone organy w co najmniej dwóch państwach członkowskich stwierdzą te same zmiany w natężeniu ryzyka systemowego lub makroostrożnościowego stwarzające zagrożenie dla stabilności finansowej na szczeblu krajowym w każdym z państw członkowskich i wyznaczone organy uważają, że zagrożeniu temu lepiej można by zaradzić przy pomocy środków krajowych, odnośne państwa członkowskie mogą przekazać wspólne powiadomienie Radzie, Komisji, ERRS i EUNB. Powiadamiając Radę, Komisję, ERRS i EUNB, państwa członkowskie przekazują odpowiednie dowody, w tym uzasadnienie wspólnego powiadomienia.

(21)

Komisja powinny ponadto przysługiwać uprawnienia do przyjęcia aktu delegowanego przewidującego tymczasowy wzrost poziomu wymogów w zakresie funduszy własnych, wymogów dotyczących dużych ekspozycji i wymogów w zakresie podawania informacji do wiadomości publicznej. Takie przepisy powinny mieć zastosowanie przez okres jednego roku, chyba że Parlament Europejski lub Rada w ciągu 2 miesięcy wyrażą sprzeciw wobec aktu delegowanego. Komisja podaje powody, dla których korzysta z tej procedury. Komisja powinna być uprawniona jedynie do nakładania bardziej rygorystycznego wymogu ostrożnościowego dotyczącego ekspozycji, które wynikają ze zmian sytuacji na rynku w Unii lub poza Unią, gdy zmiany te wpływają na wszystkie państwa członkowskie.

(22)

Przegląd uregulowań makroostrożnościowych jest przeprowadzany także, aby Komisja mogła ocenić, między innymi, czy narzędzia makroostrożnościowe niniejszego rozporządzenia lub dyrektywy 2013/36/UE są skuteczne, efektywne i przejrzyste, czy należy zaproponować nowe instrumenty, czy zakres i stopień ewentualnego pokrywania się narzędzi makroostrożnościowych ukierunkowanych na podobne ryzyka w niniejszym rozporządzeniu lub w dyrektywie 2013/36/UE są adekwatne oraz jak standardy dotyczące instytucji o znaczeniu systemowym uzgodnione na szczeblu międzynarodowym współgrają z niniejszym rozporządzeniem lub dyrektywą 2013/36/UE.

(23)

W przypadku przyjmowania przez państwa członkowskie wytycznych o ogólnym zakresie, w szczególności w obszarach, w których trwa proces przyjmowania projektu standardów technicznych przez Komisję, wytyczne te nie mogą być sprzeczne z prawem Unii ani zakłócać jego stosowania.

(24)

Niniejsze rozporządzenie nie uniemożliwia państwom członkowskim nakładania, w stosownych przypadkach, równoważnych wymogów na przedsiębiorstwa, które nie są objęte zakresem jego stosowania.

(25)

Ogólne wymogi ostrożnościowe określone w niniejszym rozporządzeniu są uzupełniane o indywidualne środki, o których zastosowaniu decydują właściwe organy w oparciu o wyniki swojego bieżącego przeglądu nadzorczego dotyczącego poszczególnych instytucji. Zakres takich środków nadzorczych należy między innymi określić w dyrektywie 2013/36/UE, ponieważ właściwe organy powinny móc kierować się własnym osądem przy wyborze środków, które należy zastosować w danym przypadku.

(26)

Niniejsze rozporządzenie nie powinno mieć wpływu na możliwość nakładania przez właściwe organy wymogów szczegółowych w ramach przeglądu nadzorczego i procedury oceny określonych w dyrektywie 2013/36/UE, które powinny być dostosowane do szczególnego profilu ryzyka instytucji.

(27)

Rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 ma na celu poprawę jakości i zwiększenie spójności nadzoru krajowego oraz wzmocnienie nadzoru nad grupami transgranicznymi.

(28)

Zważywszy na zwiększenie ilości zadań powierzonych EUNB w niniejszym rozporządzeniu i dyrektywie 2013/36/UE, Parlament Europejski, Rada i Komisja powinny zapewnić, by zostały udostępnione odpowiednie zasoby ludzkie i finansowe.

(29)

W rozporządzeniu (UE) nr 1093/2010 określono wymóg podejmowania przez EUNB działań w ramach dyrektywy 2006/48/WE i dyrektywy 2006/49/WE. EUNB został również zobowiązany do podejmowania działań w obszarze działalności instytucji w odniesieniu do kwestii nieobjętych bezpośrednio zakresem powyższych dyrektyw, pod warunkiem że działania te są konieczne do zapewnienia skutecznego i spójnego stosowania tych dyrektyw. Niniejsze rozporządzenie powinno uwzględniać rolę i funkcję EUNB oraz ułatwiać wykonywanie jego uprawnień określonych w rozporządzeniu (UE) nr 1093/2010.

(30)

Po okresie obserwacji i pełnym wprowadzeniu wymogu dotyczącego pokrycia płynności zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, Komisja powinna ocenić, czy przyznanie EUNB prawa do interweniowania z własnej inicjatywy z wykorzystaniem wiążącej mediacji w odniesieniu do wypracowania wspólnych decyzji właściwych organów na podstawie art. 20 i 21 niniejszego rozporządzenia ułatwiłoby w praktyce tworzenie i funkcjonowanie wydzielonych podgrup płynnościowych, a także ustalenie, czy zostały spełnione kryteria dotyczące szczególnego podejścia wewnątrz grupy w odniesieniu do instytucji transgranicznych. W związku z tym, w takim momencie i w ramach jednego z regularnych sprawozdań na temat funkcjonowania EUNB na mocy art. 81 rozporządzenia (UE) nr 1093/2010, Komisja powinna szczegółowo przeanalizować potrzebę przyznania EUNB takich uprawnień i zamieścić wyniki takiej analizy w swoim sprawozdaniu, któremu mogą towarzyszyć w stosownych przypadkach wnioski ustawodawcze.

(31)

W sprawozdaniu de Larosière’a stwierdzono, że nadzór mikroostrożnościowy nie może skutecznie chronić stabilności finansowej bez właściwego uwzględnienia rozwoju sytuacji w skali makro oraz że aby nadzór makroostrożnościowy miał rzeczywiste znaczenie, musi w pewnym stopniu wpływać na nadzór w skali mikro. Ścisła współpraca między EUNB a ERRS ma podstawowe znaczenie dla pełnej skuteczności funkcjonowania ERRS oraz dla podejmowania działań następczych w związku z jej ostrzeżeniami i zaleceniami. W szczególności EUNB powinien mieć możliwość przekazywania ERRS wszystkich istotnych informacji zgromadzonych przez właściwe organy zgodnie z obowiązkami sprawozdawczymi określonymi w niniejszym rozporządzeniu.

(32)

Zważywszy na destrukcyjne skutki ostatniego kryzysu finansowego, za ogólne cele niniejszego rozporządzenia uznaje się zachęcanie do prowadzenia działalności bankowej przydatnej pod względem gospodarczym i służącej ogólnemu interesowi oraz zniechęcanie do destabilizujących spekulacji finansowych, które nie przynoszą prawdziwej wartości dodanej. Wymaga to całościowego zreformowania sposobów przeznaczania oszczędności na inwestycje produkcyjne. W celu zachowania stabilnego i zróżnicowanego środowiska bankowego w Unii właściwe organy powinny zostać uprawnione do nakładania wyższych wymogów kapitałowych na instytucje o znaczeniu systemowym, które mogą – w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą – stwarzać zagrożenie dla gospodarki światowej.

(33)

Równoważne wymogi finansowe dla instytucji przechowujących środki pieniężne lub papiery wartościowe swoich klientów są konieczne do zapewnienia podobnych środków ochronnych osobom oszczędzającym, a także sprawiedliwych warunków konkurencji między porównywalnymi grupami instytucji.

(34)

Ponieważ instytucje działające na rynku wewnętrznym bezpośrednio ze sobą konkurują, wymogi w zakresie monitorowania powinny być równoważne w całej Unii, z uwzględnieniem różnych profili ryzyka danych instytucji.

(35)

W każdym przypadku, gdy w trakcie sprawowania nadzoru zaistnieje konieczność określenia kwoty skonsolidowanych funduszy własnych grupy instytucji, takiego obliczenia należy dokonać zgodnie z przepisami niniejszego rozporządzenia.

(36)

Zgodnie z niniejszym rozporządzeniem wymogi w zakresie funduszy własnych mają zastosowanie na zasadzie indywidualnej i skonsolidowanej, chyba że właściwe organy nie stosują indywidualnego nadzoru, w przypadkach gdy uznają to za stosowne. Nadzór indywidualny, nadzór skonsolidowany i transgraniczny nadzór skonsolidowany stanowią użyteczne narzędzia sprawowania nadzoru nad instytucjami.

(37)

Aby zapewnić odpowiedni poziom wypłacalności instytucji wewnątrz grupy, konieczne jest stosowanie wymogów kapitałowych w oparciu o skonsolidowaną sytuację tych instytucji w ramach grupy. Aby zapewnić odpowiedni rozkład funduszy własnych w ramach grupy oraz ich dostępność w razie potrzeby w celu zapewnienia ochrony oszczędności, wymogi kapitałowe powinny mieć zastosowanie do poszczególnych instytucji w ramach grupy, chyba że cel ten można skutecznie zrealizować w inny sposób.

(38)

Udziały mniejszości należące do pośredniczących finansowych spółek holdingowych, które podlegają wymogom określonym w niniejszym rozporządzeniu na zasadzie subskonsolidowanej, również można zakwalifikować w odpowiednich granicach do kapitału podstawowego Tier I grupy na zasadzie skonsolidowanej, jako że kapitał podstawowy Tier I pośredniczącej finansowej spółki holdingowej przypadający na udziały mniejszości oraz część tego samego kapitału przypadająca jednostce dominującej w równym stopniu wspierają straty ich jednostek zależnych w momencie ich wystąpienia.

(39)

Przy określaniu szczegółowych technik rachunkowości, które należy stosować do obliczania funduszy własnych, ich adekwatności w stosunku do ryzyka, na jakie narażona jest dana instytucja, a także przy ocenie koncentracji ekspozycji należy uwzględniać przepisy dyrektywy Rady 86/635/EWG z dnia 8 grudnia 1986 r. w sprawie rocznych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków i innych instytucji finansowych (9), która uwzględnia pewne dostosowania przepisów siódmej dyrektywy Rady 83/349/EWG z dnia 13 czerwca 1983 r. w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych (10), bądź przepisy rozporządzenia (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości (11), zależnie od tego, które z nich regulują rachunkowość instytucji w prawie krajowym.

(40)

Aby zapewnić odpowiednią wypłacalność, istotne jest określenie wymogów kapitałowych przewidujących ważenie aktywów i pozycji pozabilansowych odpowiednio do stopnia ryzyka.

(41)

W dniu 26 czerwca 2004 r. Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego przyjął umowę ramową w sprawie międzynarodowej konwergencji pomiaru kapitału i wymogów kapitałowych („regulacje kapitałowe Bazylea II”). Przepisy dyrektywy 2006/48/WE i 2006/49/WE uwzględnione w niniejszym rozporządzeniu są równoważne z postanowieniami regulacji kapitałowych Bazylea II. W rezultacie poprzez włączenie elementów uzupełniających pakietu Bazylea III niniejsze rozporządzenie jest równoważne z postanowieniami regulacji kapitałowych Bazylea II i Bazylea III.

(42)

Istotne jest uwzględnienie różnorodności instytucji w Unii poprzez ustanowienie alternatywnych metod obliczania wymogów kapitałowych dla ryzyka kredytowego, obejmujących różne poziomy wrażliwości na ryzyko oraz wymagających różnych poziomów zaawansowania. Stosowanie ratingów zewnętrznych oraz własnych szacunków instytucji dotyczących poszczególnych parametrów ryzyka kredytowego stanowi czynnik przyczyniający się do znacznego zwiększenia wrażliwości na ryzyko oraz adekwatności przepisów dotyczących ryzyka kredytowego pod względem ostrożnościowym. Instytucje należy zachęcać do stosowania metod bardziej wrażliwych na ryzyko. Sporządzając szacunki na potrzeby stosowania metod zarządzania ryzykiem kredytowym określonych w niniejszym rozporządzeniu, instytucje powinny usprawnić swój pomiar ryzyka kredytowego i procesy zarządzania, tak aby dysponować metodami określania regulacyjnych wymogów w zakresie funduszy własnych, które odzwierciedlają charakter, skalę i stopień złożoności procesów w poszczególnych instytucjach. W tym względzie, w ramach przetwarzania danych w związku z powstaniem ekspozycji wobec klientów i zarządzania tymi ekspozycjami należy uwzględnić opracowanie i walidację systemów zarządzania ryzykiem kredytowym i jego pomiaru. Służy to nie tylko zaspokojeniu uzasadnionych interesów instytucji, ale również osiągnięciu celu niniejszego rozporządzenia, jakim jest stosowanie lepszych metod pomiaru ryzyka i zarządzania nim, a także wykorzystanie tych metod do celów regulacji w zakresie funduszy własnych. Niezależnie od powyższego metody bardziej wrażliwe na ryzyko wymagają znacznej wiedzy fachowej i zasobów, a także danych o wysokiej jakości i w wystarczającej ilości. Instytucje powinny w związku z tym spełniać wysokie standardy, zanim będą stosować te metody do celów regulacji w zakresie funduszy własnych. Zważywszy na trwające prace nad zapewnieniem odpowiednich mechanizmów ochronnych dla modeli wewnętrznych, Komisja powinna przygotować sprawozdanie na temat możliwości rozszerzenia dolnej granicy określonej w regulacjach Bazylea I, a w stosownym przypadku dołączyć do niego wniosek ustawodawczy.

(43)

Wymogi kapitałowe powinny być proporcjonalne do rodzajów ryzyka, których dotyczą. W szczególności wymogi te powinny odzwierciedlać zmniejszenie poziomu ryzyka wynikające z występowania dużej liczby stosunkowo małych ekspozycji.

(44)

Małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) są jednym z filarów unijnej gospodarki, zważywszy na ich podstawową rolę w tworzeniu wzrostu gospodarczego i miejsc pracy. Ożywienie i przyszły wzrost unijnej gospodarki w dużej mierze zależą od dostępności kapitału i finansowania dla MŚP z siedzibą w Unii na potrzeby prowadzenia niezbędnych inwestycji w celu przyjęcia nowych technologii i sprzętu, tak by zwiększyć konkurencyjność tych przedsiębiorstw. Ograniczona liczba alternatywnych źródeł finansowania sprawiła, że MŚP z siedzibą w Unii są jeszcze bardziej podatne na skutki kryzysu bankowego. W związku z tym ważne jest, by uzupełnić istniejące niedobory finansowania dla MŚP i zapewnić odpowiedni przepływ kredytów bankowych do MŚP w obecnej sytuacji. Narzuty kapitałowe z tytułu ekspozycji wobec MŚP należy obniżyć poprzez zastosowanie współczynnika wsparcia równego 0,7619, aby umożliwić instytucjom kredytowym zwiększenie kredytowania dla MŚP. Aby osiągnąć ten cel, instytucje kredytowe powinny efektywnie wykorzystać ulgę kapitałową wynikającą z zastosowania współczynnika wsparcia wyłącznie w celu zapewnienia odpowiedniego przepływu kredytów do MŚP z siedzibą w Unii. Właściwe organy powinny okresowo monitorować całkowitą kwotę ekspozycji instytucji kredytowych wobec MŚP oraz całkowitą kwotę obniżenia kapitału.

(45)

Zgodnie z decyzją Bazylejskiego Komitetu Nadzoru Bankowego, zatwierdzoną w dniu 10 stycznia 2011 r. przez GHOS, w momencie utraty przez instytucję rentowności powinna istnieć możliwość dokonania pełnego i trwałego odpisu obniżającego wartość wszystkich instrumentów dodatkowych w Tier I i instrumentów w Tier II, jakimi dysponuje instytucja, lub też przekształcenia ich w całości w kapitał podstawowy Tier I. Niezbędne przepisy mające zapewnić, by instrumenty funduszy własnych podlegały dodatkowemu mechanizmowi absorpcji strat, należy włączyć do prawa unijnego jako część wymogów dotyczących naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji. Jeżeli do dnia 31 grudnia 2015 r. nie zostaną przyjęte unijne przepisy regulujące wymóg, zgodnie z którym – w przypadku gdy danej instytucji nie uznaje się już za rentowną – powinna istnieć możliwość dokonania pełnego i trwałego odpisu obniżającego wartość instrumentów kapitałowych do zera lub przekształcenia tych instrumentów w kapitał podstawowy Tier I, Komisja powinna przeanalizować, czy taki przepis powinien się znaleźć w niniejszym rozporządzeniu, i przedstawić stosowne sprawozdanie w tym zakresie; w świetle takiej analizy Komisja powinna także przedstawić stosowne wnioski ustawodawcze.

(46)

Przepisy niniejszego rozporządzenia są zgodne z zasadą proporcjonalności, ponieważ uwzględniono w nich w szczególności zróżnicowanie wielkości i skali oraz zakresu działalności instytucji. Przestrzeganie zasady proporcjonalności oznacza również, że w przypadku ekspozycji detalicznych uznaje się możliwie najprostsze procedury ratingowe, również w ramach metody wewnętrznych ratingów („metoda IRB”). Państwa członkowskie powinny zapewnić, by wymogi określone w niniejszym rozporządzeniu miały zastosowanie proporcjonalnie do charakteru, skali i stopnia złożoności ryzyk, które wynikają z modelu biznesowego danej instytucji oraz działalności przez nią prowadzonej. Komisja powinna zapewnić, by akty delegowane i wykonawcze oraz regulacyjne standardy techniczne i wykonawcze standardy techniczne były zgodne z zasadą proporcjonalności, tak by zagwarantować proporcjonalne stosowanie niniejszego rozporządzenia. EUNB powinien zatem zapewnić, aby wszystkie regulacyjne i wykonawcze standardy techniczne były sformułowane w taki sposób, aby były zgodne z zasadą proporcjonalności i jej przestrzegały.

(47)

Właściwe organy powinny zwrócić odpowiednią uwagę na przypadki, w których podejrzewają, że informacje uznano za zastrzeżone lub poufne w celu uniknięcia ich ujawnienia. Chociaż dana instytucja może zdecydować się na nieujawnienie informacji, gdyż uznano je za zastrzeżone lub poufne, to jednak fakt uznania takich informacji za zastrzeżone lub poufne nie zwalnia z odpowiedzialności wynikającej z nieujawnienia informacji, co do których stwierdzono, że takie ujawnienie ma istotny skutek.

(48)

„Ewolucyjny” charakter niniejszego rozporządzenia zapewnia instytucjom możliwość wyboru spośród trzech rodzajów podejścia do ryzyka kredytowego o różnym stopniu złożoności. Aby umożliwić w szczególności małym instytucjom wybór metody IRB w większym stopniu wrażliwej na ryzyko, odpowiednie przepisy należy interpretować jako stanowiące, że klasy ekspozycji obejmują wszystkie ekspozycje, które w treści niniejszego rozporządzenia uznano – bezpośrednio lub pośrednio – za im równoważne. Zasadniczo właściwe organy nie powinny traktować w odmienny sposób żadnej z tych trzech metod w ramach procesu nadzoru, tzn. instytucje nie powinny podlegać bardziej rygorystycznemu nadzorowi tylko dlatego, że w swojej działalności kierują się przepisami dotyczącymi metody standardowej.

(49)

Należy w większym stopniu uwzględnić techniki ograniczania ryzyka kredytowego w ramach przepisów, które mają zagwarantować, że wypłacalności nie zaburzy nieuzasadnione uznawanie. Odpowiednie bieżące zabezpieczenia bankowe zwyczajowo stosowane w państwach członkowskich w celu ograniczenia ryzyka kredytowego powinny być, w miarę możliwości, uznawane w ramach metody standardowej, ale również w ramach pozostałych metod.

(50)

W celu zapewnienia, by wymogi kapitałowe dla instytucji należycie odzwierciedlały ryzyko wynikające z działalności i inwestycji sekurytyzacyjnych instytucji, jak również ograniczenie ryzyka w wyniku tej działalności i tych inwestycji, należy przyjąć przepisy przewidujące traktowanie takich działań i inwestycji w sposób wrażliwy na ryzyko i adekwatny pod względem ostrożnościowym. W tym celu niezbędna jest precyzyjna i kompleksowa definicja sekurytyzacji uwzględniająca wszelkie transakcje lub program, w wyniku których ryzyko kredytowe związane z ekspozycją lub pulą ekspozycji ulega podziałowi na transze. Ekspozycji, która stwarza bezpośrednie zobowiązanie z tytułu zapłaty w odniesieniu do transakcji lub programu wykorzystywanych w celu finansowania aktywów rzeczowych lub operowania nimi, nie należy uznawać za ekspozycję z tytułu sekurytyzacji, nawet jeśli w ramach danej transakcji lub programu istnieją zobowiązania z tytułu zapłaty o różnym stopniu uprzywilejowania.

(51)

Oprócz nadzoru służącego zapewnieniu stabilności finansowej istnieje również potrzeba mechanizmów opracowanych w celu wzmocnienia i wykształcenia skutecznego nadzoru i zapobiegania potencjalnym bańkom, tak aby zapewnić optymalny przydział kapitału w świetle makroekonomicznych wyzwań i celów, w szczególności w odniesieniu do długoterminowych inwestycji w gospodarkę realną.

(52)

Ryzyko operacyjne jest znaczącym rodzajem ryzyka, na jakie są narażone instytucje, i wymaga pokrycia przy użyciu funduszy własnych. Istotne jest uwzględnienie różnorodności instytucji w Unii poprzez ustanowienie alternatywnych metod obliczania wymogów dla ryzyka operacyjnego, obejmujących różne poziomy wrażliwości na ryzyko oraz wymagających różnych stopni złożoności. Instytucjom należy zapewnić odpowiednie zachęty do stosowania metod w większym stopniu wrażliwych na ryzyko. Z uwagi na ciągły rozwój stanu wiedzy w obszarze pomiaru ryzyka operacyjnego i zarządzania nim, przepisy powinny być stale poddawane przeglądowi i w stosownych przypadkach aktualizowane, w tym w odniesieniu do obciążeń związanych z różnymi liniami biznesowymi i uznawania technik ograniczania ryzyka. W tym względzie należy zwrócić szczególną uwagę na uwzględnianie ubezpieczeń w ramach prostych metod obliczania wymogów kapitałowych dla ryzyka operacyjnego.

(53)

Działania w zakresie monitorowania i kontroli ekspozycji instytucji powinny stanowić integralny aspekt sprawowanego nad nimi nadzoru. W związku z tym nadmierna koncentracja ekspozycji wobec pojedynczego klienta lub grupy powiązanych klientów może powodować niedopuszczalny poziom ryzyka strat. Powyższą sytuację można uznać za zagrażającą wypłacalności instytucji.

(54)

Istotne jest również, aby przy określaniu, czy istnieją grupy powiązanych klientów, a zatem ekspozycje stanowiące jedno ryzyko, brać pod uwagę również ryzyko, którego źródłem jest fakt istnienia wspólnego źródła znaczącego finansowania zapewnionego przez samą instytucję, jej grupy finansowe lub powiązane strony.

(55)

Mimo iż wskazane jest, aby obliczanie wartości ekspozycji opierało się na wartości ustalonej na potrzeby wymogów w zakresie funduszy własnych, właściwe jest przyjęcie zasad monitorowania dużych ekspozycji bez przypisywania wag ryzyka lub stopniowania ryzyka. Ponadto techniki ograniczania ryzyka kredytowego stosowane w systemie wypłacalności zostały opracowane przy założeniu znacznie zróżnicowanego ryzyka kredytowego. Przy dużych ekspozycjach, w przypadku których występuje ryzyko koncentracji wobec pojedynczego podmiotu, ryzyko kredytowe nie jest wystarczająco zróżnicowane. Wpływ takich technik powinien zatem podlegać ostrożnościowym środkom bezpieczeństwa. W tym kontekście należy zapewnić możliwość skutecznego przywrócenia ochrony kredytowej w przypadku dużych ekspozycji.

(56)

Ponieważ strata wynikająca z ekspozycji wobec może być równie dotkliwa jak strata z tytułu jakiejkolwiek innej ekspozycji, ekspozycje te należy traktować i zgłaszać w identyczny sposób jak każde inne ekspozycje. Wprowadzono alternatywny limit ilościowy, aby złagodzić nieproporcjonalny wpływ takiego podejścia na mniejsze instytucje. Ponadto ekspozycje wyjątkowo krótkoterminowe związane z transferem środków pieniężnych, w tym z wykonywaniem usług płatniczych, rozliczeniowych, usług rozrachunku i usług powierniczych wobec klientów, podlegają wyłączeniu w celu ułatwienia sprawnego funkcjonowania rynków finansowych i powiązanej infrastruktury. Usługi te obejmują na przykład dokonywanie rozliczenia i rozrachunku gotówkowego oraz podobnych operacji ułatwiających rozrachunek. Związane z tym ekspozycje obejmują ekspozycje, których instytucja kredytowa może nie być w stanie przewidzieć, a w związku z tym nie może ich w pełni kontrolować, między innymi salda na rachunkach międzybankowych wynikające z płatności klienta, w tym naliczane bądź pobierane opłaty i odsetki oraz inne płatności za usługi dla klientów, a także przekazane lub otrzymane zabezpieczenie.

(57)

Ważne jest, aby dopasowane zostały interesy przedsiębiorstw „przerabiających” pożyczki na zbywalne papiery wartościowe i inne instrumenty finansowe (jednostki inicjujące lub sponsorujące) oraz przedsiębiorstw inwestujących w te papiery wartościowe lub instrumenty (inwestorzy). W tym celu jednostka inicjująca lub sponsorująca powinna zachować znaczące udziały w aktywach bazowych. Ważne jest zatem, aby jednostki inicjujące lub sponsorujące zatrzymywały ekspozycję na ryzyko związane z tymi pożyczkami. Mówiąc bardziej ogólnie, transakcje sekurytyzacyjne nie powinny być strukturyzowane w sposób pozwalający na uniknięcie stosowania wymogu zatrzymania ekspozycji, w szczególności poprzez dowolne systemy opłat lub premii lub oba systemy jednocześnie. Powyższy wymóg zatrzymania ekspozycji powinien obowiązywać we wszystkich sytuacjach, do których ma zastosowanie ekonomiczny charakter sekurytyzacji, bez względu na to, jakie struktury lub instrumenty prawne wykorzystuje się, aby uzyskać wspomniany ekonomiczny charakter tej transakcji. W szczególności w przypadku transferu ryzyka kredytowego w drodze sekurytyzacji inwestorzy powinni podejmować decyzje tylko na podstawie przeprowadzonej dokładnej analizy due diligence, do której będą potrzebować odpowiednich informacji na temat sekurytyzacji.

(58)

Niniejsze rozporządzenie przewiduje również, że nie istnieje obowiązek wielokrotnego stosowania wymogu zatrzymania ekspozycji. W przypadku danej transakcji sekurytyzacyjnej wystarczające jest, jeżeli tylko jednostka inicjująca, jednostka sponsorująca albo pierwotny kredytodawca podlega temu wymogowi. Podobnie, jeżeli transakcje sekurytyzacyjne obejmują inne sekurytyzacje jako instrument bazowy, wymóg zatrzymania ekspozycji powinien mieć zastosowanie jedynie do sekurytyzacji stanowiącej przedmiot inwestycji. Zakupione należności nie powinny być objęte wymogiem zatrzymania, jeżeli ich źródłem jest działalność gospodarcza, w ramach której są przekazywane lub sprzedawane z rabatem w celu finansowania tej działalności. Właściwe organy powinny przypisywać wagę ryzyka związanego z nieprzestrzeganiem obowiązków związanych z analizą due diligence i zarządzaniem ryzykiem w stosunku do sekurytyzacji w przypadku poważnego naruszenia zasad i procedur istotnych dla analizy ryzyka bazowego. Komisja powinna t